ArchiefArtikelenZoeken
01.09.07

AK in de praktijk: ‘Misschien moeten we meer prioriteiten stellen’

Door: Joop van der Schee

Het Spinoza Lyceum in Amsterdam

Het Spinoza Lyceum in Amsterdam kent een forse sectie aardrijkskunde. De vijf docenten zijn ieder voor zich zeer actief, maar veel tijd voor overleg en reflectie is er niet. Een vakinhoudelijke bijeenkomst met collega-docenten van andere scholen blijkt een schot in de roos. ‘Wanneer komen we weer bij elkaar?’

Iedereen gaat op vakantie en toch weten we aardrijkskunde niet goed voor het voetlicht te krijgen’, zegt Casper van ’t Oever, al tien jaar aardrijkskundedocent op het Spinoza. Hij is een van de vijf aardrijkskundedocenten op deze 1000 leerlingen tellende Daltonschool voor vmbo, havo en vwo. De school staat in Amsterdam- Zuid en profileert zich onder andere met dans en buitenlandse reizen. Casper is als decaan net bezig met profielkeuzes en baalt dat het aantal leerlingen met aardrijkskunde in de bovenbouw havo/vwo volgend schooljaar gehalveerd lijkt te worden. Ze kiezen heel pragmatisch: wat heb ik waarvoor nodig? ‘Aardrijkskunde in je pakket zou verplicht moeten zijn bij vervolgstudies als planologie, aardwetenschappen en milieuwetenschappen’, vindt Casper. ‘Kunnen we daar niet eens met z’n allen wat aan gaan doen?’
Ook belangrijk is dat aardrijkskunde duidelijk zichtbaar is voor leerlingen en ouders. Bij vakoverstijgende projecten wordt aardrijkskunde altijd betrokken, bijvoorbeeld bij een projectdag in het Amsterdamse Bos. Met aardrijkskunde kun je immers veel kanten op. Dat is handig, maar heeft tegelijkertijd het gevaar in zich dat niet duidelijk is waarover aardrijkskunde nu precies gaat.

Balans
Marcus Eshuis werkt dit jaar voor het eerst op het Spinoza. Hiervoor gaf hij les in Leiden. Hij is eerstegrader maar heeft vooral vmbo-klassen. En dat is niet altijd even gemakkelijk. ‘Ik zou zo graag meer tijd hebben voor allerlei dingen’, zegt Marcus. ‘En bijvoorbeeld ook excursies naar Groningen of Limburg. Leerlingen zijn op veel plaatsen geweest, maar kennen hun eigen land nauwelijks!’ Casper lijkt het gaaf om met leerlingen het IJsselmeer rond te fietsen, samen erop uit door verschillende landschappen.
Gevraagd naar het functioneren van de sectie aardrijkskunde op het Spinoza stellen beiden dat de sectie wel bij elkaar komt, maar dan toch vooral over organisatorische zaken. Veel koffiepauzeoverleg. Dat is effectief als het om praktische zaken gaat, maar voor het ontwikkelen van een visie moet je toch echt gaan zitten. En dan praat je nog niet eens over de uitvoering van plannen. Ideeën zijn er wel, maar tijd om ze uit te voeren is het grote probleem, aldus Marcus en Casper. ‘De sectie bestaat eigenlijk niet’, stelt Marcus. ‘Iedereen is druk bezig met zijn eigen klassen. Dat heeft natuurlijk prioriteit. Maar tegelijkertijd is de sectie heel belangrijk om een balans te vinden tussen je eigen lesgeven en een gezamenlijke strategie. Daarvoor heb je echt de sectie nodig! Misschien moeten we meer prioriteiten stellen. Bijvoorbeeld aardrijkskunde goed neerzetten in het derde leerjaar, of de positie van aardrijkskunde in vakoverstijgende projecten bepalen.’

Tij keren
Ben Zuiver is een van de senioren in de aardrijkskundesectie van het Spinoza. Inmiddels is hij afdelingshoofd onderbouw. Daarnaast geeft hij les aan 6 vwo. Hij vertelt dat de sectie fors is omdat veel sectieleden er iets bij doen (schoolleiding, decanaat en dergelijke), maar dat de coherentie binnen de sectie daaronder te lijden heeft. Hoe het anders zou moeten? ‘Eigenlijk zou je een paar dragende aardrijkskundedocenten binnen de sectie moeten hebben om het vak sterker neer te zetten. We maken te weinig tijd om ons te laten inspireren via KNAG, uitgevers en nascholingen, terwijl dat toch verrijkend werkt. En wat de keuze van aardrijkskunde in de bovenbouw betreft: aardrijkskunde was een veel gekozen vak op deze school. Als het nu terugloopt, zoals Casper voorspelt, moeten we het tij keren. En dat doe je via de vakinhoud!’

Samsam Samen
het vak sterker neerzetten. Naar aanleiding van de gesprekken op het Spinoza Lyceum in Amsterdam ontstaat het idee een vakinhoudelijke bijeenkomst te beleggen voor het Spinoza en omliggende scholen. Op 10 mei 2007 zitten twaalf docenten uit Amsterdam en Amstelveen op de VU bij elkaar. Elke docent vertelt over zijn of haar succeservaringen bij aardrijkskunde. De een doet dat door zijn digitale module over klimaat voor de brugklas te laten zien, een ander door iets te vertellen over een bijzondere excursie en weer een ander door een kistje met opdrachten over milieuproblematiek rond te laten gaan. De openheid en het enthousiasme voor elkaars ideeën is groot. ‘Wanneer komen we weer bij elkaar?’, wordt er na afloop gevraagd. ‘Kunnen we elkaar bijpraten over het nieuwe examenprogramma en over het gebruik van Google Earth in de aardrijkskundeles?’ Een vervolgafspraak is gemaakt. Het succes van de formule ligt in de eenvoud en tijdsbesparing: je gaat naar een bijeenkomst van twee uur, je vertelt daar over wat je al doet en je neemt een paar goede ideeën van collega’s mee naar huis.
Het KNAG wil Samsam uitbreiden over het hele land en helpt graag bij het opstarten van regionale netwerken. Ook KNAG-kringen zijn welkom. Aanmelden kan via Peter Lucas (p.lucas@remove-this.knag.nl) en Joop van der Schee (j.vanderschee@remove-this.ond.vu.nl).

 



Printversie